Sitostatiklerde Doz-Etki İlişkisi

Klopp ve arkadaşları 1950 yılında, bir taraftan tedavinin etkinliğini artırmak diğer taraftan ise sistemik yan etkileri azaltmak için tümörü besleyen arterler üzerinden ilk kez sitostatik etkili ilaçları kullanmaya başlamışlardır (1). Collins ve arkadaşlarının 1982 yılında yaptıkları kapsamlı araştırmalardan bu yana sitostatiklerin dik bir doz-etki eğrisine sahip oldukları genel olarak kabul edilmektedir. Bu şu anlama gelmektedir; hedef bölgedeki kemoterapötik konsantrasyonundaki ufak bir artış, etkinlikte göreceli olarak ciddi bir artış sağlayabilmektedir (2,3). Bu gerçekten iki farklı sonuç ortaya çıkmaktadır. İlk olarak, uygulanan organ veya vücut bölgesindeki sitostatik konsantrasyonunun artışı buna uygun olarak tümör hücrelerinin yok edilmesinde de artışa neden olmaktadır. İkincisi ise, sistemik kompartmana geçen sitostatik miktarı ihmal edilebilecek kadar az olduğu sürece, sistemik yan etkilerin azaltılabilmesidir (Şekil1)(4).

Bu doz-etki eğrisi dikkate alındığında regional olarak uygulanan bir kemoterapinin amaçları aşağıda sıralanmıştır (2,4);

• Regional konsantrasyon artışı ile lokal etkinliğin artırılması
• Sistemik maruziyetin azaltılması ile sistemik yan etkilerin kısıtlanması
• Sistemik toksisiteden kaçınılmasının zorunlu olmadığı durumlarda kombine bir regional / sistemik tedavinin yapılabilme olasılığı

Son yıllarda regional kemoterapi ekipmanları önemli oranda geliştirilmiştir. Bundan dolayı günümüzde sadece intraperitoneal veya intraplevral gibi kaviter uygulamaların imkanı değil, aynı zamanda tümör taşıyan organların arterlerine farklı şekillerde selektif veya süperselektif infüzyonlar ve izole perfüzyon ile belirli vücut kısımlarında yüksek konsantrasyonlu tedavilerinde imkanı mevcuttur.

Literatür:

1. Klopp CT et al.; Fractionated intra-arterial cancer chemotherapy with methyl bis amine hydrochloride ; A preliminary report. Ann Surg, 132: 811-832, 1950
2. Collins JM, Dedrick RL; Pharmacokinetics of anticancer drugs – Pharmacologic principles of cancer treatment; edited by Chabner W, Saunder B, Philadelphia: 77 – 79, 1982
3. Collins JM. Pharmacological rational for regional drug delivery. JCO 1984; 2(5):498-504
4. Kerr DJ Introduction : Pharmacokinetic Basis of regional chemotherapy in: Regional chemotherapy- Theory and Practice Hrsg. Ker DJ, McArdle CS, Amsterdam 1-8,2000

Çeviri: Gürkan Köylü
Asistan Doktor
Onkolojik Cerrahi Bölümü