Peritoneal Karsinomatozis ve Peritonektomi Hakkında Hastalar için Genel Bilgiler

Periton Nedir?

Periton, halk arasındaki tanımla karın zarı, karın boşluğunun örtüsüdür ve tüm karın içi organları olduğu gibi karın duvarının da iç yüzünü ince bir hücre tabakası şeklinde mezotel adını alarak kaplar.

Peritonun Görevleri Nelerdir?

Periton karın içinde bulunan organlara iyi bir kayganlık sağlamasının yanında karın içinde birikebilecek sıvıların da emilimini sağlar.

Mesela iki litreye kadar lenf sıvısı diyaframın altındaki peritonda bulunan özel açıklıklardan tekrar kan dolaşımına kazandırılır.

Bundan hariç periton enflamasyonlarda ve ameliyat sonrası oluşan yapışıklıklarda da önemli bir rol oynar.

Peritoneal Karsinomatozis denilince ne anlaşılır?

Karın zarının kötü huylu tümör hücreleri tarafından tutulmasına (etkilenmesine) peritoneal karsinomatozis denir. Bu kanser oluşumu hemen hemen hiç bir zaman peritonun direkt kendisinden gelişmez, aksine genel olarak karın içinde yerleşmiş başka bir kanserin devamı (ilerlemesi) sonucu görülür.

Tümörün yayılımı tek bir karın kadranını (çeyrek) tutabileceği gibi tüm karında da yayılmış olabilir.

Peritonun tümöral tutulumu ciddi bir tıbbi tedavi sorunu oluşturmaktadır. Tümör hücrelerinin büyümesi karın içindeki diğer organlarda da fonksiyon bozukluklarına sebep olabilir. Örnek olarak, barsaklarda daralmaya bağlı barsak tıkanıklıkları veya idrar akışının engellenmesine bağlı ortaya çıkan böbreklerdeki idrar retansiyonu (birikmesi) verilebilir.

Peritoneal karsinomatozis daima ilerlemiş kanser hastalığının bir göstergesidir ve belirgin olarak azalmış yaşam beklentisi ile beraber seyreder.

Tanı için hangi muayeneler gereklidir?

İlerlemiş böyle bir kanser hastalığının ameliyatı öncesi gerekli olan tanı yöntemleri oldukça kapsamlıdır ve kanserin çıkış noktasına odaklanır.

Her durumda karın boşluğunun bilgisayarlı tomografisi gereklidir. İlaveten hastanın genel durumunu ortaya koyan muayenelerde mutlaka yapılmalıdır, çünkü ameliyat ve hemen sonrasında yapılan kemoterapi hastalar için ciddi bir stres faktörüdür.

Genellikle cerrah tarafından karın boşluğu açıldığında ameliyatın teknik olarak mümkünlüğü ve tıbbi açıdan anlamlı olup olmayacağı kararı verilebilir.

Peritoneal Karsinomatoziste hangi tedavi olasılıkları vardır?

Peritoneal karsinomatozis için standart bir tedavi protokolü yoktur. Geçmişte ilerlemiş kanser hastalıklarında sadece tıbbi destek tedavisi ve bakıma yönelik tedbirler uygulanmışken, son yıllarda özelleşmiş bazı merkezlerde hastalığın kapsamlı bir kombine cerrahi ve tıbbi tedavisi yapılmaktadır. Hastaların seçimi her zaman kolay olmamaktadır ve bazı durumlarda hasta ve tedaviyi yapacak cerrah tarafından birlikte karar verilir. Özellikle karar verdirici olan, karın zarı kanserine neden olan ilk kanser hastalığıdır.

Cerrahi tedavi, mümkün olduğu kadar primer tümörün tamamen çıkarılması ve etkilenen periton katmanlarının uzaklaştırılmasını kapsar. Bu ameliyat genelde teknik açıdan zor ve uzun bir ameliyat süresi gerektirir. Görülebilen bütün kanser parçalarının çıkarılmasının hemen ardından kanserin kaynaklandığı tümör çeşidine göre belirlenen bir kemoterapi uygulanır (Kanser hücrelerine karşı özel ilaç tedavisi). Daha önce bahsedildiği gibi, bu tedavi, görülebilen tüm kanser parçalarının cerrahi ameliyatla alınmasına rağmen karın boşluğunda kalan ve gözle görülemeyen kanser hücrelerinin ortadan kaldırılabilmesi için gereklidir. Bunlar karın boşluğuna direkt olarak verilen ilaç tedavisi ile yok edilmelidir. Bu ilaç tedavisi yoğun bakımda da ameliyatı takip eden 2-3 gün boyunca devam ettirilmelidir.

Ameliyata hazırlık için neler gereklidir?

Oldukça kapsamlı bir periton kanseri ameliyatından sonra komplikasyonsuz bir iyileşme dönemi için hastanın özenli bir şekilde ameliyata hazırlanması şarttır.

Kalp ve akciğer fonksiyonlarını iyileştirmeye yönelik genel hazırlıkların yanında (sigara içmekten kaçınmak, özel solunum egzersizleri, merdiven çıkma vb.), herşeyden önce kalın barsakların tamamen dışkıdan arındırılması yani boşaltılması gerekmektedir. Bu işlem en geç ameliyattan bir gün önce özel bir içecek yardımıyla gerçekleştirilir (Müshil ilacı).

Tedavinin riskleri nelerdir?

Ortaya çıkması olası bütün komplikasyonlar ve riskler ameliyat öncesi hastayla ayrıntılı bir şekilde konuşulmaktadır. Ameliyatın başarısına doğrudan karar verici olan, gerekli olduğunda ameliyatta çıkarılan barsak parçalarının ardından, kalan kısımların uç uça dikilmesinden sonra o bölgenin sorunsuz bir şekilde iyileşip iyileşmediğidir (Anastomoz Bölgesi). Buradaki dikişlerde oluşabilecek bir yetmezlik veya hata, bakterilerle ve diğer mikroplarla dolu dışkının karın boşluğuna çıkmasına ve orada bir karın zarı iltihabı oluşturmasına yol açabilir. Bu çeşit bir iltihap hayati tehlikeye yol açabilecek sonuçlar doğurabilir. Bu nedenden ötürü barsak uçlarının dikilerek birbirine tekrar birleştirilmesi işlemi, ameliyatın en çok özen gösterilen ve yüksek bir kalitede tutulan bölümüdür. Bu barsak dikişinin açılması olayı sevindirici olarak oldukça nadir görülür.

Barsaklar çok iyi temizlenmiş olsa bile ameliyat sırasında yinede bir kısım bakteriler ve diğer mikroplar karın boşluğuna ulaşabilir. Bu nedenle hastalar serviste asistan doktorlar tarafından özelikle yara iltihabı yönünden oldukça dikkatli bir şekilde takip edilirler.

Her ameliyat sonrası ortaya çıkabilecek diğer olası komplikasyonlar; ameliyat sonrası kanama, diğer komşu organların yaralanması, barsak düğümlenmesi ve barsakların birbirine veya karın duvarına yapışması sayılabilir.

Çeviri: Gürkan Köylü
Asistan Doktor
Onkolojik Cerrahi Bölümü